Truus Bosmans: gouden moeder van De Kikvorschen

door Paul Kriele

Het Bossche Pumpke aan de Parade is wijd en zijd bekend. Al drie generaties Bosmans beheren het café, dat zijn oorsprong heeft in de Hooge Nieuwstraat, een aangrenzende straat van De Pijp, de verdwenen volksbuurt rond het politiebureau. Truus Bosmans-Den Dunnen vertelt over het ontstaan, de sfeer en de verhuizing van 't Pumpke naar de Parade.

Truus Bosmans-Den Dunnen (2 september 1898 / 19 september 1981), moeder van De Kikvorschen.
Foto: Gérard van Kessel.

Het oorspronkelijke café 't Pumpke aan de Hoge Nieuwstraat 15-17 nabij de vroegere Veemarkt aan het Kardinaal van Rossumplein.
Foto: Stadsarchief

't Pumpke kort na de verbouwing in 1946. Het was de achterkamer van Jan en Bét Bosmans aan de Hooge Nieuwstraat, waar 't Nachtpitje vergaderde. Onder de schouw Jo de Stip, bijnaam De Knook, dirigent van de fanfare. Tweede van links De dikke (Johan) van Esch. Rechts vasthoudend aan de lambrizering Kaat te Pauw, ofwel Louis de vaandeldrager. Helemaal rechts sigaren maker Koos Geenen, zittend derde van rechts De Dikke Keyzer en rechts in het hoekje De Kale Jan Aarssel met links naast hem Piet van de Wildenberg uit de Minderbroedersstraat.

Jan Bosmans trouwde in 1927 met Truus Den Dunnen, een protestantse uit Made-Drimmelen. In het jaar voorafgaand aan hun huwelijk namen zij van hun (schoon-)ouders Jan en Bèt het café in de Hooge Nieuwstraat 15-17 over, dat later de naam kreeg van 't Pumpke, zo genoemd naar de waterpomp die voor de deur stond. Jan was eigenlijk goudsmid van beroep. Als parelzetter hielp hij ‚De Kromme Gijben’ die een werkplaats had in de Clarastraat.
Zijn vrouw, later bekend als Moeder Truus vanwege haar zorg voor De Kikvorschen, had de broek aan. Zij is jaren de waardin geweest van het stamcafé van de folkloristische fanfare.
Boeren uit de Langstraat en de Meierij, die de veemarkt aan het Kardinaal van Rossumplein bezochten, handelslui en militairen gelegerd in Citadel- en Tolbrugkazerne, behoorden tot de vaste klanten van de talrijke herbergen, logementen en cafeetjes, die de soms luidruchtige volksbuurt zo speels maakten. Truus was naar de grote stad gekomen om er een werkhuis te vinden. Ze was al enige jaren in dienst van de protestante dokter Den Dooyen in de Nieuwstraat, toen zij Jan Bosmans leerde kennen in Lohengrin, een restaurant dat in de oorlog door brand werd vernield. In de tijd van haar verkering werd zij daar kamermeisje.
Pastoor De Kroon van de St. Pieter, verplichtte haar zich tot het katholieke geloof te bekeren om met Jan te kunnen trouwen. Spoedig daarna werd hun enige zoon Jan geboren.

't Nachtpitje

Truus was de zakenvrouw. Zij beheerde het café dat een kleurrijke klandizie had van schippers, kooplieden en boeren. Tot in de late uren was het oorspronkelijke water- en vuurhuis het vergaderlokaal van de ambachtslui uit de binnenstad: kappers, slagers, kruideniers en muzikanten. Kapper ‚De Kromme van Delft’, slager Jo de Stip en Piet Bosmans, broer van Jan, kozen 't Nachtpitje als toepasselijke naam voor hun vriendenclub.
In 1927, toen de elf-elfavond naderde, haalden ze hun instrumenten van de zolder. Als blèrende zangers en kwetterende muzikanten doken ze het carnavalsgewoel in. De naam ‚De Kikvorschen’ was geboren. Kastelein Jan Bosmans zou als penningmeester de centen beheren. Maar het was Moeder Truus die achter de schermen het zaakje in de gaten hield. Van contributie was geen sprake, zo weinig zakelijk ging het er aan toe. Trouwens: ‚Van een kikvors kun je geen veren plukken’. Uit het geldlaatje van 't Pumpke of van onder der schort stopte Truus deze en gene wel eens wat toe.
Op dinsdagavond na carnaval was het vaste prik: Moeder Truus schudde haar schort in de geldla leeg en nam haar jongens mee op stap. Haar vriendenclub met Kaat te Pauw, ofwel Louis de vaandeldrager, de drie slagers: Arie de Bruin, Marinus van de Wildenberg en Jan Cornet, stoffenhandelaar Jacob Voltijn, postman Jo Gerritsen, bloemist Frans Leenhorst, de eerste dirigent Moos de Winter en verder George Renaard, Koos Geenen, Cees en Toon van Stiphout, Frans Kwaks en Piet Taks, De Dikke Keyzer en Jan Aarssel trokken van kroeg naar herberg, van het ene lokaal naar het andere café, dweilend over de straat.
Met de overplaatsing van de Veemarkt naar de Brabanthallen in 1931 en door de sanering van De Pijp, verloor het café zijn bestaansrecht. Veertig jaar hadden Jan en Truus in de Hooge Nieuwstraat gewoond.
Eind jaren vijftig wilde zoon Jan Bosmans het pandje, dat eigendom was van de familie Janssen-Kitselaar, kopen.
Het zoeken naar een opslagplaats voor de lambrizering, de lampen, ontworpen door Willem Thelissen en gemaakt door Toon van Stiphout en de antieke schilderijen werkten storend op de onderhandelingen. De vraagprijs liep plotseling op. Toen konden beide partijen het niet meer eens worden.
Veel van het interieur raakte verloren door de verlaten toestand van het pand. Ook de archieven, ledenlijst, foto's en andere papieren in blikken trommels konden niet meer worden achterhaald.
Op de eerste van de wijnmaand van 1960 nam de hele familie en vriendenkring afscheid van de gezelligste huiskamer van de stad, zo schreef kroniekschrijver Henk Teulings.
14 december daaropvolgend opende 't Pumpke officieel aan de Parade. Eerst nog op de hoek met de Kerkstraat. Vanaf 1968 op het huidige adres met Jan en Marietje Bosmans als de herbergiers. De vierde generatie is inmiddels aan het bewind met Hans, Rico en Ellen.

De laatste jaren van haar leven woonde Truus Bosmans-Den Dunnen op haar flatje in Zuid. Op 25 september 1981 nam het katholieke en carnavaleske Den Bosch temidden van de folklore waarvan Moeder Truus zo genoot, afscheid van een Kikvorschvrouw, die meer dan een gouden Oetel had verdiend.

33

„Stadsgezichten” een Bosch' album (1990) 33-34

Ons Moeder Truus is niet meer

Een enig en uniek mens laat een grote leegte achter.
Als ge de foto bekijkt, zie je een trotse en fiere moederfiguur. Ge ziet ook het symbool van een degelijke achtenswaardige Moeder van een groot gezin; met begrip voor verantwoordelijkheidsgevoel. Trots verheugd wanneer het goed ging, verdrietig als het anders was.
Zij leefde intens met haar jongens mee. Ook Oeteldonk, ja zelfs Den Bosch sloot zij in haar armen.
Moeder Truus, in de 54-jaren regen zich de jubilea aaneen, met steeds jou als middelpunt: "ons Moeder".
Heel veel malen mochten wij jou dan ook fêteren; zelfs vele malen alléén met "de jongens en mèskens"in de Elzas jouw verjaardag vieren. Wij zijn daar erg blij om, want gij verdiende het.
Moeder Truus bedankt voor alles. Ge sprong in de bres als het nodig was, ge gaf ons aanzien en bepaalde mede de betekenis van De Kikvorschen in onze gemeenschap.
In jouw geest, en op weg die gij ons wees, zullen wij doorgaan.

Moeder Truus wij vergeten jouw nooit.

De Kikvorschen

1968	Verslaggever Maandag weer groot Kikvorschen-feest : Moeder Truus 70 jaar Brabants Dagblad vrijdag 30 augustus 1968
1968	Verslaggever Moeder Truus werd 70 jaar Brabants Dagblad dinsdag 3 september 1968
1978	Verslaggever Bambergersspeld voor Moeder Truus Brabants Dagblad dinsdag 10 januari 1978
1978	Verslaggever Moeder Truus tachtig jaar: „Ik ben nog altijd blij dat ik de Hooge Nieuwstraat heb meegemaakt” Brabants Dagblad zaterdag 2 september 1978
1990	Paul Kriele en Aart van Woensel Stadsgezichten een Bosch album Boekhandel Mosmans 's-Hertogenbosch (1990) 33-34
2008	Verslaggever Moeder Truus Poffer voor Roderick van de Mortel Bossche Omroep zondag 10 februari 2008 (foto)

Teuntje (Truus) den Dunnen

Made en Drimmelen 2 september 1898 - Rosmalen 19 september 1981 (83)

Truus den Dunnen

Functies / onderscheiding(en)

Truus Bosmans: gouden moeder van De Kikvorschen

't Nachtpitje

Ons Moeder Truus is niet meer

Verslaggever

Verslaggever

Verslaggever

Verslaggever

Paul Kriele en Aart van Woensel

Verslaggever

Op deze pagina

Akten

Kranten